روش تقسیم آب زاینده رود (ونش)

 

زاینده رود که به اسم زنده رود و زرینه ودنامیده می شود . از دامنه شرقی زردکوه بختیاری از کوه رنگ سرچشمه می گیرد . و شعب دیگری از چهار محال و فریدن به ان میرسد و بالاخره آب آن از بین هفت بلوک تقسیم می شودو هر یک از بلوک در موقع مخصوصی از قسمتی از آب استفاده می کنند . نهرهایی را که از زاینده رود منشعب می شوند مادی می نامند .

تقسیم آب یا ونش از این قرار است که : صبح روز 67 عید نوروز شروع به عمل شده و 33 نفر نماینده از طرف مالکین بلوک آبخور انتصاب می شوند و از این قرار :

لنجان و النجان 10 نفر ، جین و ماربین 10 نفر ، کرارج 3 نفر ، رودشتین 10 نفر و این هیات مخارج ونش های کلیه بلوک را معین نمود به شعبه میاه اداره مالیه برای وصول می فرستند . از روز 76 عید شروع به عمل گردید در تمام مادی ها که از اول پل کله تا آخر مادی ها برا آن است خشک بند می شود . در نزد هر

ناحیه تقسیم شده و هر ناحیه یک سر کشیک و چند تن نظامی ، مفتش ، میراب و سر میرآب دارد و پانزده روز اول آب به رودشت می رود و به اصطلاح ونش رودشت است . پس از آن ونش لنجان و النجان است . و کشیک بر آن منحل می شود . ولی چهار کشیک دیگر دائراند که بین لنجان و النجان و جی و ماربین تقسیم می شوند . ونش النجان و لنجان ، ابتدا 18 روز آب می رود و پس از آن ونش ماربین 12 روز و مجددا 9 روز به لنجان و النجان و 6 روز به جی و ماربین می رود تا اول مهرماه و از اول مهرماه ونش لنجان و النجان 11 روز و ونش جی و ماربین 7 روز است . و بعد و نش آب رودشت و برا آن و کرارج 22 روز است - ( 15 روز رودشت و 7 روز برا آن ) و پس از آن رودخانه تاه نوروزآزاد است . این تقسیمات مطابق ظومیری است که در 923 - ه ( 1 ) در زمان صفویه مرتب شده ولی گاهی به علت کمی وزیادی بارندگی آن را جزئی تغییر می دهند و بصیرت میراب ها در رساندن آب به موقع ، مداخله کافی دارد . (جغرافیای کیهان ج 2 ص 10 و 411 )

در گاهنامه سید جلال تهرانی آمده :
زاینده رود در مجرایی به طول شصت و هفت فرسخ است . قسمت اولی آن در قعر دره های پر پیچ و کم مسافت واقع است و هر قدر پایین می آید ، پیچ و خم کمتر می شود و فاصله آنها زیادتر ت می رسد به کوه قلعه یزی واقع ، درپیچی به مساحت دو فرسخ ، و بر خلاف مجرای اصلی از مشرق به مغرب جریان می کند ، تا کمی پایین پل فلاورجان ، از آنجا به سبب یک پیچ واقع در امتداد مغرب به مشرق و به شکل مارپیچ چهار فرسخ و سیع مسافت تا شهر را قطع می کند در وسط این مسافت ، کوه آتش گاه واقع است که از قله آن رودخانه ، ماروا و نقره گون دیده می شود .

شاید به همین سبب بوده است که این کوه را ماریان نامیده اند . و به این مناسبت دهات و مزارع اطراف این کوه را ماربین نامیده اند و از حیث میوه و اجناس تجارتی ، مهمترین بلوک است . ( از گاهنامه تالیف سید جلال الدین تهرانی ص 89 بنقل از کتاب الاصفهان حاج میرزا سید علی جناب اصفهانی ) و در ص 93 کتاب آمده :
زاینده رود 12 پل دارد .

در فرهنگ جغرافیایی ایران آمده : نام رودخانه مهمی است در استان دهم که اکثر آبادی های آن استان از این رودخانه مشروب می شوند . سه چشمه رودخانه مذکور از کوه های زرد بختیاری و انتهای آن باطلاق گاوخونی است . تقسیم آب زاینده رود مطابق طومار معروف شیخ بهایی تا این تاریخ به شرح زیر بین بلوکات اصفهان تقسیم می شود . آب رودخانه پس از عبور از کوه های فریدن و مشروب نمودن اراضی ساحلی و لوک آید غمش بین هفت بلوک مشروحه زیر از لحاظ زمان در طول مدت یک سال روی سه اصل زیر :

1. مختص یعنی آب زاینده رود از 15 اردیبهشت تا آخر برج و از 15 آذر تا آخر برج مخصوص به بلوک رودشتین است
2. مشترک یعنی آب زاینده رود از آخر اردیبهشت الی 6 ماه بطور مشترک در اختیار بلوک زیرین است
3. آزاد یعنی از آخر آذر ماه الی 15 اردیبهشت ماه آب زاینده رود آزاد بوده و همه آبادی ها می توانند از آب آن استفاده نمایند .

طبق طومار شیخ بهایی آب رودخانه زاینده رود منشعب شده و آنها را مادی می نامند آن را به قراء می رسانند :

1. بلوک لنجان 6 سهم
2. بلوک النجان 4 سهم
3. بلوک ماربین 6 سهم
4. بلوک جی 6 سهم
5. بلوک کرارج 3 سهم
6. بلوک رودشتن ویرا 10 سهم

و این سی و سه سهم به 275 سهم و سیزده مادی ها تقسیم می گردد . شش سهم لنجان و آید غمش بصد و سیزده سهم قسمت شده همین سهام دوباره به 357 سهم تقسیم می گردد .
چهار سهم لنجان مابین مادی ها به 5 / 47 قسمت شده و مجددا به 15 / 315 سهم تقسیم می شود .
چهار سهم ماربین به 29 سهم و دوباره به 382 سهم قسمت می شود . شش سهم جی به 37 و مجددا به 387 سهم تقسیم می شود و از ده سهم رودشتین چهار سهم متعلق به براآن و شش سهم از رودشت است چهار سهم براآن به 15 سهم و دوباره به 86 سهم قسمت شده است و شش سهم رودشتین به 24 مادی و بین قراء به 230 سهم تقسیم می شود .

اختراعات جدید

 

تلویزیون را با انگشتر کنترل کنید

تلویزیونی که بوها را هم منتقل می کند!

ساخت خودکاری برای ذخیره اطلاعات

کامپیوتری که فقط 200 گرم وزن دارد!

آشنایی با تلویزیونی که در خاموشی غیب می‌شود !

اختراعی برای پیامک نزدن هنگام رانندگی

تلویزیون شخصی و هوشمند

باتری موبایل خود را پیامکی شارژ کنید!

گوشی جدید با قابلیت شناسایی مسیر حرکت چشم روی نمایشگر

این موس در هوا پرواز می کند

هدست ضد آب داخل کلاه ورزشکاران و موتورسواران

عصای هوشمند برای کمک سالمندان

تلفن همراهی که یک ماه شارژ نگه دارد
تنظیم کننده:حسین خانی<فیض اباد>